In 2023 telde de Moordatlas 121 moorden, met 125 slachtoffers: 85 manen en 40 vrouwen.
Dat is negen minder dan de 134 die Moordatlas in 2022 telde.
Voor de goede orde: de Moordatlas telt alleen moorden en doodslagen, geen mishandelingen de dood ten gevolge hebbend of doden door schuld.
Partnerdoding
Van de veertig vrouwen die in 2023 werden vermoord, werden er 26 door hun partner of ex-partner vermoord.
Dat is drie minder dan in 2023.
Mogelijk waren het er ‘slechts’ 23, want in drie zaken staat nog niet vast dat het vonnis moord of doodslag oplevert.
In één zaak is het namelijk ook mogelijk dat ze door een val en/of vergiftiging met alcohol en/of drugs is overleden (Roerdamp, Blaricum), in een andere werd de moord in België gepleegd en het lijk in Nederland gedumpt (Emmabaan, Koewacht) en in een derde zaak is de verdachte alweer vrijgelaten (Generaal Cronjéstraat, Eindhoven). Dat gebeurt bij doodslag zelden.
Maar in onderstaande tabel gaan we nog uit van 26.
In de laatste vijf jaar (2019-2023) werden gemiddeld 26,5 vrouwen door hun (ex-)partner vermoord.
Dat is veel, maar minder dan in de eerste vijf jaar van deze eeuw. Toen werden gemiddeld 38 vrouwen door hun (ex-)partner vermoord.
Als we inderdaad op 23 uitkomen, dan wordt het gemiddelde over de afgelopen vijf jaar (2019-2023) precies 26.
In drie zaken doodde een vrouw haar man of vriend, al dan niet ex. Hier, hier en hier.
Liquidaties
Het aantal liquidaties in de onderwereld daalde verder, van 25 in 2017 (toen een tussenrecord) naar drie in 2023. Sinds de jaren zeventig werden in Nederland niet zo weinig liquidaties gepleegd.
Oplossingspercentage
Door de sterke daling van het aantal liquidaties (de moeilijkste categorie om op te lossen), maar vooral door betere opsporing is het oplossingspercentage gestegen van 80 procent in de jaren tachtig tot meer dan 90 procent in 2023.
94 procent om precies te zijn.
We moeten hier een slag om de arm houden, want nog lang niet alle zaken zijn voor de rechter gebracht. Maar in 114 van de 121 zaken in 2023 zijn verdachten aangehouden. En we garanderen u dat de meeste van verdachten ook de daders zijn. En we garanderen ook dat in de overige zaken nog aanhoudingen worden verricht.
Eigenlijk zijn al 115 zaken opgelost, want in deze zaak is het een kwestie van oppakken.
Toename
Dat het aantal liquidaties in de laatste jaren is afgenomen, betekent dat andere categorieën zijn toegenomen. Want het aantal moorden mag dan wel ten opzichte van 2022 (134 slachtoffers) zijn afgenomen, niet ten opzichte van 2021 (120).
Die toename zit in een paar categorieën. Moorden op ouders bijvoorbeeld (in 2023 weer vijf, waarvan er overigens één is afgestraft als mishandeling), moorden op en door arbeidsmigranten en moorden door psychisch gestoorden. In liefst twaalf zaken in 2023 zat de aanleiding in (vrijwel) alleen de stoornis van de moordenaar.
Neem de drie moorden die Fouad L. pleegde.
Moordenaars worden ook steeds ouder. Ooit was de gedachte dat moord en doodslag zouden afnemen omdat de bevolking vergrijst, maar niets is minder waar.
In 2000 pleegden nog maar elf mensen ouder dan 50 een moord, op een totaal aantal moorden van 201. Ofwel: in nog geen 6 procent van de zaken. In 2018-2022 pleegden maar liefst 89 ‘bejaarden’ een moord; ruim 15 procent van de moordenaars was daarmee 50 jaar of ouder. En 2023? Nog meer: 24. Meer dan ooit… Inmiddels wordt bijna één op de vijf moorden gepleegd door een 50-plusser.
En maar klagen over de jeugd.
Nu we het toch over jeugdige moordenaars hebben: in vijf zaken was de hoofddader minderjarig. Dit was de eerste.
Provincies
Het zijn weer de usual suscpects: Brabant op 3, Noord-Holland op 2 en Zuid-Holland op 1. De rustigste provincies liggen in het Noorden: Friesland, Groningen, Drenthe en Flevoland.
In Limburg werden vier mensen vermoord, veel minder dan de vijftien in 2022. Maar dat zegt weinig: toeval speelt hier een grote rol. Dat kan in 2024 weer anders zijn. Er zit geen patroon achter.
Amsterdam telde tien moorden, we moeten ver terug de vorige eeuw in om zo’n laag aantal te vinden.
Rotterdam telde acht moorden met tien slachtoffers.
Politiecijfers
Op 2 januari jl. bracht De Telegraaf ’s ochtends het bericht dat in 2023 (niet 121 maar) 125 moorden waren gepleegd, met 128 slachtoffers. Later die dag bracht de politie exact dezelfde cijfers. En ook nog eens in exact dezelfde bewoordingen.
We gaan er vanuit dat de politie haar cijfers aan De Telegraaf heeft verstrekt, dat De Telegraaf daar een stukje van getikt heeft en dat de politie letterlijk uit dat artikel citeerde. Het zou in ieder geval raar zijn als de politie zich qua moordcijfers baseert op De Telegraaf.
Maar kloppen die politiecijfers wel?
Dat is maar zeer de vraag. Controleren kunnen we het niet, want de politie geeft alleen cijfers, niet de bijbehorende namen en rugnummers.
Negentien zaken in Gelderland? De Moordatlas telt veertien slachtoffers. Mogelijk telt de politie een brandstichting in Arnhem mee waarbij twee dodelijke slachtoffers vielen. Maar het staat nog niet vast dat de brandstichting opzettelijk was; en indien wel, dat de dader de opzet tot doden had.
Probleem is dat dit soort zaken vaak in de statistieken blijven staan als moord, ook als het later bijvoorbeeld een ongeluk blijkt te zijn.
Zo durven we te wedden dat de zaak van de tweelingbroers in ’s-Gravenzande in de politiecijfers is gehandhaafd hoewel de verdachte – die zijn tweelingbroer dus zou hebben doodgeslagen – werd vrijgesproken. Hij had hem wel geslagen, maar die ene klap was niet dodelijk. Het slachtoffer was zelf meermalen gevallen, want alcoholist.
Wat dat betreft is het ook raar dat het Centraal Bureau voor Statistiek nooit de moordcijfers van voorgaande jaren corrigeert bij de presentatie van de nieuwe jaarcijfers. Eenmaal gegeven blijven de cijfers voor altijd staan.
En die cijfers komen van de politie…
Vaker dan te laag zijn de cijfers van het CBS overigens te hoog. Er vallen doorgaans meer zaken af dan erbij komen.
Uiteraard is niet in alle gevallen zekerheid te krijgen over de vraag of iemand aan een ongeluk is overleden of door een misdrijf.
De Pool Rafal bijvoorbeeld, werd op 31 oktober 2023 in het ziekenhuis opgenomen met hoofdwonden. Hij overleed op 3 november. Vermoedelijk had hij die verwondingen al op zaterdag 28 oktober opgelopen.
Maar hoe?
En tellen we de slachtoffers mee die Thomas van G, maakte toen hij met 250 km/u een ongeluk veroorzaakte op de A59? De rechtbank veroordeelde hem voor doodslag.
Voor de goede orde: het werkt dus naar twee kanten. Die vier slachtoffers van Thomas de G. zitten niet in de cijfers van de politie.
En volgens De Telegraaf/de politie werden in 2023 twee baby’s vermoord.
Wij tellen er drie. Daniel te Den Haag (zijn moeder kreeg tbs), de baby die in de Lek werd gevonden en de naam Mirjam van Lekkerkerk kreeg (ouders nog niet gevonden) en de baby die in Breda overleed. Zowel de lokale kranten als Omroep Brabant telden de laatste zaak in hun jaaroverzichten van eind december 2023 wel mee.
Ook wat het aantal opgeloste zaken betreft, zijn er verschillen. De Telegraaf en de politie tellen vier onopgeloste zaken, de Moordatlas zeven. Alle vier worden genoemd, maar daar zit deze zaak niet tussen.
We zijn gedwongen af te wachten.
Eén ding is zeker: die 121 zaken met 125 slachtoffers van de Moordatlas staan ook niet vast.